Tháp Chàm Pôklông Garai, Phan Rang, Ninh Thuận

Pôklông garai (hay Po Klong Garai) là tên cụm di tích tháp Chăm nằm trên đồi Trầu, cách trung tâm thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, Ninh Thuận khoảng 7km về phía Tây Bắc. Đây là một trong những điểm đến không thể bỏ qua khi tới thăm Ninh Thuận. Tháp Pôklông Garai Phan Rang, Ninh Thuận. […]

Trần Việt Anh Tháng Một 22, 2015

  • Chia sẽ:

Pôklông garai (hay Po Klong Garai) là tên cụm di tích tháp Chăm nằm trên đồi Trầu, cách trung tâm thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, Ninh Thuận khoảng 7km về phía Tây Bắc. Đây là một trong những điểm đến không thể bỏ qua khi tới thăm Ninh Thuận.

tháp chàm po klaung garai ninh thuận

Tháp Pôklông Garai Phan Rang, Ninh Thuận.

Cụm di tích tháp Pôklông Garai (hay còn gọi Po Klong Garai) nằm trên đồi Trầu, cách trung tâm thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, Ninh Thuẩn khoảng 8km về phía Tây Bắc. Được xây dựng vào khoảng thế kỷ 13-14 (thời vua Shihavaman, người Việt gọi là Chế Mân) thờ vua Po Klong Garai (1151 – 1205) người đã có công lao rất lớn trong việc xây dựng hệ thống dẫn thủy cho nhân dân Panduranga (tên gọi Phan Rang thời vương quốc Chăm).

tháp pôklông garai

Truyền thuyết Chăm kể lại rằng, vua Po Klong Garai (tên ngày nhỏ của ngài là Jatol) là con của một người phụ nữ rất xinh đẹp. Bà được hai vợ chồng già Ôn Paxa và Muk Chakling nhặt trên được bên bờ biển đem về nuôi, đặt tên là Karit. Với hai ông bà, cô con gái Karit như là một món quà, vì hai vợ chồng già mà chưa có nổi một mụn con. Karit càng lớn càng xinh đẹp. Một hôm, cả gia đình đi lấy củi trong rừng, Karit khát nước, nhưng trong khu rừng ấy không có khe suối nào cả, nàng không chịu được khát bèn quyết tâm đi tìm cho ra nước để uống. Thế rồi, nàng đi và gặp một vũng nước trong vắt giữa hai tảng đá lớn, lấy làm mừng nàng chạy đến vục tay xuống lấy nước uống, nàng gọi cha mẹ mình. Tuy nhiên, khi hai vợ chồng già lại gần thì vũng nước dần cạn, ông bà cho đây là điềm lạ. Quả nhiên, về tới nhà cô con gái Karit xinh đẹp thụ thai, tới tháng, tới ngày cô gái xinh ra một bé trai khắp người ghẻ lở. Ông bà yêu thương cháu và đặt tên cậu bé là Patol, nhưng cô con gái Karit vì không chịu được lời đồn đại của người làng, cho rằng cô không chồng mà chửa nên bỏ đi biệt xứ. Cậu bé Patol khôn lớn, càng lớn càng xấu xí. Cậu tới tuổi trường thành thì hai ông bà ngoại mất. Trong một lần Patol đi buôn trầu cùng người bạn thiếu thời tên Po Klonchanh, trên đường về Patol mệt quá nên nghỉ lại ngang đường, Po Klonchanh về trước lấy cơm đem lại cho bạn. Khi quay lại, Po Klonchanh thấy có hai con rồng trắng đang liếm người bạn mình, tới gần thì hai con rồng biến mất và Jatol trở thành chàng trai khôi ngô tuấn tú. Rồi tiếng lành đồn xa, đến tai vua Nuhol người quản thủ Iaru (Tuy Hòa ngày nay) cho mời Jatol đến và gả con gái cho chàng. Năm 1167, vua Xulika ở thành Balcribanơi (Bình Định ngày nay) băng hà không có người nối ngôi, biết Jatol là một nhân tài xuất chúng nên quần thần cho voi trắng tới rước ngài về. Jatol lên làm vua, sau 5 năm ông rời đô ra Bal Hangâu. Bấy giờ ở Panduranga (Phan Rang) bị quân Chân Lạp (Khmer) đánh phá, nên ông mang quân tới tiếp sức dẹp loạn, cũng vì lẽ đấy người ta gọi ông là Po Klong Garai – Vị vua trở lại.

tháp chàm ninh thuận

Po Klong Garai là người có công xây dựng hệ thống dẫn thủy cho Panduranga, được nhân dân vô cùng yêu miến. Khi ông qua đời, vào thế kỷ 13-14 vua Shihavaman cho tạc tượng và thờ ông để tưởng nhớ công ơn. Trong tháp chính hiện nay còn lưu giữ Linga đá, trên biểu tượng dương có tạc phần nửa thân trên của vua Po Klong Garai.

Hệ thống tháp Po Klong Garai gồm ba phần: tháp chính cao 20,5m là nơi thờ cúng và làm lễ chính trong dịp lễ hội. Tháp lửa cao 9,31m tượng trưng cho nơi nấu bếp của nhà vua. Tháp cổng cao 8,56m là nơi nhà vua tiếp khách – bây giờ là lối khách hàng hương bước vào đền.

Tháp chính là ngọn tháp nguyên vẹn và nổi bật nhất. Cửa vào tháp được trang trí với hình thần Shiva đang nhảy múa. Hai bên cột đá khắc kín những dòng chữ cổ. Trên đỉnh tháp là những bức tượng đá, hoa văn trang trí giống hầu hết các tháp Chăm khác. Ở giữa tầng hai và tầng ba tháp là tượng vua Po Klong Garai bằng đá đang ngồi chắp tay trước ngực. Phía sau lưng tháp trang trí một bức tượng trắng giống như tượng Phật.

Tháp cổng hướng dẫn thằng vào tháp chính. Ở tháp cổng không còn lại họa tiết trang trí nổi bật.

Tháp lửa cũng còn lại rất ít họa tiết trang trí, một số bị lấy đi trong chiến tranh. Tuy nhiên, nhìn chung cả ngọn tháp vẫn được bảo tồn khá nguyên vẹn.

Toàn bộ ba tòa tháp được xây dựng theo phương pháp cổ xưa của người Chăm, không có mạch vữa, khoảng cách giữa các viên gạch gần như khít chặt với nhau. Trải qua bao nhiêu thế kỷ, sự tàn phá của thời gian và chiến tranh nhưng ba tòa tháp vẫn sừng sững, hiên ngang – sự tài tình trong xây dựng của Chăm xưa cho đến nay vẫn còn là một bí ẩn.

Phía ngoài khuôn viên ba tháp chính, gần tháp cổng còn sót lại một phiến đá bên trên có khắc những dòng chữ cổ.

Và cả trên hai bên cột cửa tháp chính.

 

Khuôn viên tháp là một khoảng đất rộng nằm trên đỉnh đồi Trầu, nhìn bao quát được cả thành phố. Gió trên đỉnh núi mạnh tưởng như có thể thôi bay bạn đi bất cứ lúc nào và cái nắng thì như thiêu như đốt. Người ta có câu “nắng như phang – gió như rang” để ví von vui về cái nắng, gió ở Phan Rang.

 

Hàng tháng, cứ vào dịp ngày rằm hoặc mùng một người dân lại tới đây làm lễ. Đến vào ngày này bạn sẽ được gặp vì thầy Cả làm lễ trong đền. Ngoài ra, trong năm còn 4 lễ hội đặc biệt, với những nghi thức riêng rất độc đáo như: Lễ đầu năm (vào tháng giêng theo lịch Chăm) là lễ mở cửa tháp để bắt đầu một năm mới, với thành của mới của dân tộc mình. Lễ cầu mùa (vào tháng 4 theo lịch Chăm) là lễ cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi. Lễ hội Kate (tổ chức vào tháng 7 theo lịch Chăm), đây được xem là lễ Tết lớn nhất trong năm của đồng bào Chăm. Trong lễ hội Katê, tất cả người Chăm hiện sinh sống tại nhiều miền quê khác nhau đều hội tụ đông đủ về đây để gửi gắm lời cầu nguyện chân thành của mình và gia đình với tổ tiên. Lễ hội Katê được tổ chức suốt 3 ngày, với nhiều loại hình nghệ thuật độc đáo của người Chăm. Cuối cùng là lễ Chabun (tổ chức vào tháng 9 theo lịch Chăm), ngày lễ Cha theo phong tục Chăm.

Nhà trưng bày về văn hóa Chăm.

Po Klong Garai là một trong số ít những cụm di tích tháp Chăm lớn được bảo tồn nguyên vẹn qua thời gian. Là món quà vô giá cả về lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng của đồng bào Chăm ở Phan Rang nói riêng và Việt Nam nói chung.

Trần Việt Anh

(Bài viết gửi đăng trên tạp chí Tin nhanh Việt Nam – Vnexpress.net, vui lòng không sao chép nội dung và ảnh dưới mọi hình thức)

 

Từ khóa tìm kiếm về tháp pôklông garai:

  • tháp pôklông garai
  • tháp chàm
  • tháp chàm ninh thuận
  • phan rang tháp chàm
  • tháp chàm phan rang

 

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *